Διαδίκτυο: Εγκληματικότητα και Ασφάλεια
«Το internet πρέπει να το αγαπήσουμε γιατί το internet είναι Φως, παρά το γεγονός, ότι πολλοί προσπαθούν να το δαιμονοποιήσουν».
Με το μήνυμα αυτό ξεκίνησε την ομιλία του με τίτλο «Διαδίκτυο: Εγκληματικότητα και Ασφάλεια» ο κος Μάνος Σφακιανάκης, Πρόεδρος και Ιδρυτής του Ινστιτούτου Διαδικτυακής Ασφάλειας (Cyber Security Institute), στο πλαίσιο του Γ΄Κύκλου Διαλέξεων του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας-ACG.
Ο πρώην Διοικητής της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης, αναφέρθηκε στα οφέλη της χρήσης του διαδικτύου, αλλά και στους κινδύνους που έχει επιφέρει η εμφάνιση και ταχεία γιγάντωση του φαινομένου του ψηφιακού εγκλήματος, ενώ ταυτόχρονα υπέδειξε στο κοινό χρήσιμους και πρακτικούς τρόπους προφύλαξης από αυτούς.
Στην ομιλία του, ο κος Σφακιανάκης, παρουσίασε σημαντικά στοιχεία και πληροφορίες που προκύπτουν από την χρήση του διαδικτύου παγκοσμίως, από ενήλικες και παιδιά, δίνοντας έμφαση στα εξής:
- Περισσότεροι από 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι συνδέονται καθημερινά στο διαδίκτυο παγκοσμίως
- Οι Ελλήνες κατέχουν την πρώτη θέση πανευρωπαϊκά στο online gaming (διαδικτυακά παιχνίδια), ενώ ταυτόχρονα βρίσκονται στην προτελευταία θέση στον διαδικτυακό «αναλφαβητισμό», αναφερόμενος στις γενικές γνώσεις χρήσης και προφύλαξης
- Το 70% των Ελλήνων συνδέεται «εν κινήσει», μέσω φορητών «έξυπνων» συσκευών, από τους οποίους 9 στους 10 είναι νέοι, ηλικίας 16-27 ετών
- Το 90% των νέων ηλικίας 16-24 ετών συνδέεται καθημερινά στα κοινωνικά δίκτυα (facebook, twitter, snapchat κ.α.) για περισσότερες από 4 ώρες
- Μεγάλο ποσοστό φωτογραφιών παιδιών σε καθημερινές τους δραστηριότητες, που αναρτούν οι χρήστες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καταλήγουν σε παιδοφιλικά website
- H χρήση των ελεύθερων (χωρίς την χρήση κωδικού) WiFi δικτύων εγκυμονεί σοβαρό κίνδυνο κλοπής προσωπικών δεδομένων που υπάρχουν αποθηκευμένα στις συσκευές των χρηστών
- Όταν όλη η ζωή των χρηστών είναι διαθέσιμη online, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ανά πάσα στιγμή εναντίον τους
Το παραδοσιακό έγκλημα ακολουθώντας την τεχνολογική εξέλιξη έχει μεταλλαχθεί σε διαδικτυακό (Cyber Crime), το οποίο συναντάται και στην Ελλάδα σε όλες τις μορφές του. «Ποιος θα φανταζόταν», είπε ο κος Σφακιανάκης, «ότι θα μπορούσε κάποιος μέσα από το διαδίκτυο να πραγματοποιήσει ακόμη και φόνο» και αφηγήθηκε την περίπτωση του θανάτου ενός νοσηλευόμενου ασθενή, ο οποίος απεβίωσε, όταν άγνωστοι κατάφεραν να αποκτήσουν πρόσβαση στα ηλεκτρονικά αρχεία του νοσοκομείου και να αλλάξουν την φαρμακευτική του αγωγή.
Ο κος Σφακιανάκης, σε όλη την διάρκεια της πολύ ενδιαφέρουσας ομιλίας του, θέλησε να προτρέψει το κοινό να μάθει τα οφέλη που προσφέρει η εξοικείωση και η ασφαλής χρήση του διαδικτύου, καταρρίπτωντας πολλούς μύθους γύρω από αυτό αλλά και υπογραμμίζοντας τους κινδύνους που κρύβονται, μέσα από πραγματικά παραδείγματα περιπτώσεων που έχει αντιμετωπίσει κατά την διάρκεια της πολύχρονης θητείας του. Αναφερόμενος στην ευρεία καθημερινή χρήση του και στους εύκολους τρόπους πρόσβασης σε πληροφοριακό αλλά και ενημερωτικό υλικό, τόνισε μεταξύ άλλων ότι ο κόσμος πρέπει να είναι επιφυλακτικός με τα όσα διαβάζει στο διαδίκτυο και να επαληθεύει πάντα την πηγή της κάθε πληροφορίας. Οι χρήστες, ειδικά των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, θα πρέπει οπωσδήποτε να γνωρίζουν ότι δεν υπάρχει ανωνυμία στο διαδίκτυο και κάθε ενέργεια αφήνει ηλεκτρονικά ίχνη. Καμία ανάρτηση ή φωτογραφία δεν αποτελεί προσωπικό δεδομένο ενώ δεν διαγράφεται ποτέ ολοκληρωτικά από τα ηλεκτρονικά αρχεία, ακόμα και αν επιλέξει την διαγραφή της ο ίδιος ο χρήστης που την δημοσίευσε. Τα κοινωνικά δίκτυα, όπως το facebook, τροποποιούν συνεχώς τους όρους χρήσης τους εξασφαλίζοντας μεγαλύτερη πρόσβαση στα δεδομένα και τα στοιχεία των χρηστών τους, χωρίς οι ίδιοι να το γνωρίζουν. Ιδιαίτερη έκπληξη προκάλεσε επίσης το παράδειγμα του κου Σφακιανάκη για την δυνατότητα των εργοδοτών κατά την διαδικασία πρόσληψης νέων εργαζομένων, η αξιολόγηση και επιλογή των οποίων δεν θα βασίζεται πιθανότατα μόνο στην κατάθεση του βιογραφικού, αλλά στην καταγραφή του προφίλ τους μέσα από την ηλεκτρονική τους δραστηριότητα.
«Είναι λάθος να μην μπαίνουμε σε κοινωνικά δίκτυα, με μόνο κριτήριο τον φόβο ή επειδή μπορεί να αισθανόμαστε απειλή», είπε ο κος Σφακιανάκης προσπαθώντας για ακόμα μια φορά να αποτρέψει την αποχή από τα διάφορα εργαλεία του διαδικτύου. Κύριο μέλημα του ήταν να γνωστοποιήσει τους βασικούς κανόνες τους οποίους όλοι πρέπει να γνωρίζουν προκειμένου να μην υπάρχει κίνδυνος παραπλάνησης ή στοχοποίησης.
Ο κος Σφακιανάκης δεν θα μπορούσε να μην αναφερθεί και στο φαινόμενο της προσέγγισης και παραπλάνησης ανηλίκων από αγνώστους μέσω διαδικτύου, θέλοντας να επιστήσει κυρίως την προσοχή των γονέων σε θέματα επικοινωνίας των ίδιων με τα παιδιά τους. «Τα παιδιά το μεσημέρι γυρίζοντας από το σχολείο, επιστρέφουν σε άδεια σπίτια. Θέλουν να μιλήσουν και δεν βρίσκουν κανέναν. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, να μπαίνουν σε ένα chat room και να μιλούν με τον πρώτο που θα βρεθεί εκεί. Πολύ συχνά πείθονται από επιτήδειους να ανοίξουν την κάμερα του υπολογιστή τους και να φωτογραφηθούν ή να προβάλλουν εικόνες τους μέσω διαδικτύου, υποκύπτοντας στη συνέχεια σε πάσης φύσεως εκβιασμούς» είπε χαρακτηριστικά. Επίσης, τόνισε ότι οι γονείς θα πρέπει να μην είναι υπερβολικά αυστηροί με τα παιδιά τους, ώστε αυτά να αισθάνονται άνετα να τους εμπιστευθούν σε περίπτωση που αντιληφθούν τον οποιοδήποτε κίνδυνο.
Η συνεργάτης του CSIi και Εκπαιδευτικός Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, κα Τάνια Χριστοδουλίδου, μίλησε για το φαινόμενο του διαδικτυακού εκφοβισμού (cyber bullying), φαινόμενο το οποίο περιγράφεται ως παρενόχληση με μηνύματα ή εικόνες που στέλνονται μέσω e-mail, sms σε κινητά τηλέφωνα ή μέσω μηνυμάτων σε chat rooms ιστοσελίδων ή κοινωνικών δικτύων. Τα συνηθέστερα σημάδια, που υποδηλώνουν ότι το παιδί μπορεί να έχει πέσει θύμα διαδικτυακής παρενόχλησης είναι συνήθως, όπως είπε η κα Χριστοδουλίδου, τα εξής: το παιδί κλείνεται στο δωμάτιό του και στον εαυτό του, δεν θέλει να πάει σχολείο, παρατηρείται πτώση της επίδοσής του στα μαθήματα, δεν θέλει να συμμετάσχει στις εξωσχολικές δραστηριότητες, έχει εφιάλτες, ενώ πολύ συχνά υπάρχει και «σωματοποίηση» ψυχολογικών συμπτωμάτων, όπως ενούρηση και στομαχικοί πόνοι. Η απάντηση στον εκφοβισμό δεν είναι λύση, είπε η κα Χριστοδουλίδου. «Συλλέξτε και φυλάξτε τα στοιχεία που αποδεικνύουν το cyberbulling (μηνύματα, screen shots κλπ) και λάβετε “πρακτικά μέτρα” ενάντια στους ψηφιακούς εχθρούς, π.χ. αλλάξτε τις ρυθμίσεις λογαριασμών και απορρήτου».
Η πορνογραφία ανηλίκων βρίσκεται στη δεύτερη θέση της εγκληματικότητας παγκοσμίως, μετά το εμπόριο όπλων. Στην Ελλάδα η κατοχή, διακίνηση και η, υπό προϋποθέσεις, θέαση αρχείων πορνογραφίας ανηλίκων τιμωρείται. ‘Οπως υποστήριξε όμως ο κος Σφακιανάκης, παρ’ ότι η νομοθεσία είναι αυστηρή, ελάχιστοι τιμωρούνται πραγματικά. Παρ’ όλα αυτά, το διάστημα μεταξύ 2004-2016 ασκήθηκαν περισσότερες από 1.000 ποινικές διώξεις σε παιδόφιλους. Ο Πρόεδρος του Ινστιτούτου Διαδικτυακής Ασφάλειας συνέστησε στους γονείς να μην αναρτούν φωτογραφίες των παιδιών τους στα κοινωνικά δίκτυα, καθώς πολύ συχνά οι φωτογραφίες αυτές, καταλήγουν σε sites παιδοφίλων, όπως αποδείχθηκε από μεγάλη έρευνα, που πραγματοποιήθηκε στην Αυστραλία.
Συμβουλεύοντας το κοινό σχετικά με θέματα προφύλαξης της ιδιωτικότητας, αναφέρθηκε ότι οι κάμερες των υπολογιστών, ειδικά όσων χρησιμοποιούνται από παιδιά, θα πρέπει να είναι καλυμμένες με αυτοκόλλητο καθώς οι «διαδικτυακοί εισβολείς» έχουν τρόπο να βλέπουν μέσα από αυτές, ακόμη κι αν ο υπολογιστής είναι κλειστός. Αναφερόμενος στα διάφορα ηλεκτρονικά προγράμματα προστασίας των υπολογιστών (antivirus, firewall κλπ) επισήμανε ότι δεν υπάρχει 100% προστασία όταν υπάρχει σύνδεση στο διαδίκτυο και συμπλήρωσε ότι «Ο μόνος ασφαλής υπολογιστής, είναι ο κλειστός υπολογιστής». Μεγάλη σημασία δόθηκε επίσης στους κινδύνους που κρύβονται κατά την σύνδεση σε ασύρματα δίκτυα που δεν απαιτούν την χρήση κωδικού password. Το ελεύθερο internet, όπως αναφέρθηκε, είναι ένας εύσχημος και εύκολος τρόπος υφαρπαγής προσωπικών δεδομένων (φωτογραφιών, βίντεο κ.α.) από φορητές συσκευές. «Χρήση του free WiFi να κάνετε μόνο σε μέρη που εμπιστεύεστε, π.χ. στο σπίτι σας και όχι σε δημόσιους χώρους».
Το φαινόμενο του sexting (ανταλλαγή μηνυμάτων και φωτογραφιών σεξουαλικού περιεχομένου μέσω κινητών τηλεφώνων) γνωρίζει επίσης μεγάλη έξαρση το τελευταίο χρονικό διάστημα και στη χώρα μας. Έχει καταγραφεί πλήθος καταγγελιών για περιπτώσεις εφήβων και όχι μόνο, που εκβιάζονται για μηνύματα ή φωτογραφικό υλικό, το οποίο αντάλλαξαν μέσω sexting.
Για το πολύ σοβαρό και εκτεταμένο πρόβλημα του εθισμού στο Διαδίκτυο και κυρίως για τις περιπτώσεις που εντοπίζεται σε νεαρές ηλικίες, μίλησε η συνεργάτης του CSIi, Εγκληματολόγος – Ψυχολόγος, κα Μαρίσα Βουλγαράκη. ‘Οπως είπε, στην Κίνα η πρώτη κλινική απεξάρτησης από το διαδίκτυο είναι ήδη γεγονός, ενώ υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι σύντομα ο εθισμός στο internet και το online gaming μπορεί να αποδειχθεί μεγαλύτερο πρόβλημα, ακόμη και από τον αλκοολισμό.
«Το διαδίκτυο έχει ένα μαγικό χάρισμα: Είσαι στον καναπέ του σπιτιού σου και νομίζεις ότι δεν σε βλέπει κανένας. Τότε μπορείς να είσαι ένα πρόσωπο που θα ήθελες. Ενας «ήρωας» που προβάλλει τον εαυτό του, μέσω των χαρακτήρων με τους οποίους επιλέγει να παίξει» είπε η κα Βουλγαράκη.
Τα συμπτώματα του εθισμού στο διαδίκτυο είναι: απομόνωση και αδιαφορία, παραμέληση υποχρεώσεων, υπερβολική χρήση, μονομανία.
Σημαντικά είναι και τα προβλήματα υγείας από την υπερβολική χρήση του διαδικτύου: μυοσκελετικές παθήσεις, διαταραχές ύπνου, παραμέληση προσωπικής υγιεινής, πονοκέφαλοι και ξηρότητα οφθαλμών, ημικρανίες, διατροφικές διαταραχές.
Τονίζοντας για ακόμα μία φορά την αξία της σωστής εκπαίδευσης και χρήσης του διαδικτύου, ο κος Σφακιανάκης θυμήθηκε τα λόγια του πρώην Προέδρου των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα: «Τα παιδιά μας χωρίς γνώση του κώδικα, θα είναι ανένταχτα στις κοινωνίες που έπονται!».
Στο τέλος της διάλεξης, ο κος Σφακιανάκης δέχτηκε τις ερωτήσεις των παρευρισκομένων και με προθυμία συζήτησε μαζί τους τις απορίες που προέκυψαν από την παρουσίαση των παραπάνω στοιχείων σχετικά με θέματα ασφαλείας κατά την καθημερινή πλοήγηση τους στο διαδίκτυο.
Ινστιτούτο Διαδικτυακής Ασφάλειας CSI
To Iνστιτούτο Διαδικτυακής Ασφάλειας – Cyber Security International Insitute (CSIi) ιδρύθηκε από τον πρώην επικεφαλής της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος κ. Μάνο Σφακιανάκη στις αρχές του έτους. Σκοπός του είναι να εκπαιδεύσει τους νέους σε γλώσσες προγραμματισμού, να παρέχει συμβουλές για την προστασία των πολιτών σε σχέση με το ηλεκτρονικό έγκλημα και να δημιουργήσει επιστημονικές παρεμβάσεις σε θέματα που απασχολούν την κοινή γνώμη και την ψυχολογία, όπως το bullying.
Αυτή τη στιγμή το Ελληνικό CSI πραγματοποιεί δράσεις σε όλη τη χώρα, όπως το πρόγραμμα «Μάθηση χωρίς Σύνορα», το οποίο διεξάγεται πιλοτικά σε 6 περιοχές της Ελλάδας, με ενημερώσεις για το διαδίκτυο και την σύγχρονη τεχνολογία σε σχολεία, φοιτητές, Συλλόγους και Δήμους.
Μπορείτε να παρακολουθήσετε μαγνητοσκοπημένη ολόκληρη τη διάλεξη στο κανάλι του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας στο Youtube εδώ. Για να παρακολουθήσετε μία σύντομη συνέντευξη του κου Σφακιανάκη και των συνεργατών του με οδηγίες για θέματα ασφάλειας κατά την πλοήγηση στο διαδίκτυο πατήστε εδώ.
Οι διαλέξεις του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος είναι ανοιχτές για κοινό, με δωρεάν συμμετοχή.
Βρείτε το πρόγραμμα του Γ΄Κύκλου Διαλέξεων 2017-2018 εδώ.
- ← Το Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας, ACG απέκτησε κανάλι στο youtube!
- 8ο Πανελλήνιο Συνέδριο “Παιδεία για έναν Κόσμο χωρίς Κάπνισμα” – Αποτελέσματα 5ου Μαθητικού Διαγωνισμού →